گروه پزشکی اجتماعی و خانواده دانشگاه علوم پزشکی گناباد از ابتدای پذیرش دانشجوی پزشکی در سال ۱۳۸۹ با ارائه دروس نظری دوره پزشکی عمومی فعالیت خود را آغاز و از تابستان ۱۳۹۳ چرخش های کارآموزی و پس از آن کارورزی پزشکی اجتماعی و خانواده را برگزار نموده است. از نیمسال اول سال تحصیلی ۹۷-۹۶ کلیه دروس نظری، عملی و چرخش های کارآموزی و کارورزی منطبق با برنامه آموزشی ملی دوره پزشکی عمومی ارائه شده یا خواهد شد. در حال حاضر این گروه متشکل از ۹ نفر عضو هیئت علمی با ترکیبی از تخصص های مختلف از جمله پزشکی اجتماعی، اپیدمیولوژی، مدیریت و اقتصاد سلامت، سلامت در حوادث و بلایا، و طب اطفال است که سه عضو بصورت تمام وقت و شش عضو بصورت پاره وقت در گروه مشغول فعالیت اند. همچنین علاوه بر همکاری اعضای هیئت علمی گروه های ارتقاء سلامت، طب سالمندی و طب سنتی ایرانی، همکاران غیرهیئت علمی متعددی همچون پزشکان خانواده پنج مرکز جامع خدمات سلامت شهری و روستائی و کارشناسان حوزه های مختلف معاونت بهداشتی دانشگاه در آموزش کارگاهی و در عرصه دانشجویان پزشکی با این گروه مشارکت گسترده دارند.
تا کنون آموزش کارگاهی کارآموزی و کارورزی پزشکی اجتماعی و خانواده در محل کارگاه های آموزشی معاونت بهداشتی دانشگاه و دانشکده پزشکی اجرا شده و آموزش در عرصه در پنج مرکز جامع خدمات سلامت شهری و روستائی شامل مراکز بیمرغ، روشناوند، بیلند، مند، قصبه شهر و نوقاب، و فیاض بخش و همچنین شبکه بهداشت و درمان شهرستان بجستان با مشارکت کادر آموزشی فوق الذکر برگزار شده است. بخشی از کارآموزی و کارورزی پزشکی اجتماعی و خانواده در مرکز تحقیقات توسعه اجتماعی و ارتقاء سلامت و مرکز تحقیقات تعیین کننده های اجتماعی سلامت دانشگاه در راستای تقویت اجتماعی شدن آموزش پزشکی و ادغام عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت در آموزش پزشکی برنامه ریزی و اجرا می شود. عمده فعالیت های این مراکز در راستای ارتقای مهارتهای اجتماعی دانشجویان پزشکی عبارتند از: برگزاری کارگاه های آموزشی تعیین کننده های اجتماعی سلامت، طراحی و اجرای پروژ های تحقیقاتی با مشارکت اساتید و دانشجویان، ارایه نتایج فعالیت های پژوهشی دانشجویان به همتایان، بازدید و ارایه خدمات پزشکی در
عرصه های اجتماعی همچون مراکز ارایه خدمات بهزیستی و اورژانس اجتماعی و همچنین بازدید از حاشیه شهر و روستای ها محروم و ویزیت در منزل است.
از ابتدای سال تحصیلی ۹۹-۹۸ مرکز پزشکی جامعه نگر رازی با هدف توسعه آموزش سرپایی، آموزش پزشکی مبتنی بر جامعه، و توسعه نگرش جامعه نگر در کارآموزان و کارورزان با پیشنهاد گروه پزشکی اجتماعی و خانواده دانشگاه و تحت نظارت دوگانه دانشکده پزشکی و معاونت بهداشتی دانشگاه تجهیز و راه اندازی شده است. در این مرکز تلاش
می شود که علاوه بر آنکه با مشارکت اعضای هیئت علمی گروه های چهارگانه ماژور بالینی عرصه ای برای آموزش سرپایی خارج بیمارستانی فراهم گردد، رویکردی بر فعالیت های مرکز حاکم گردد تا کارآموزان و کارورزان را آماده پذیرش نقش آتی خود در نظام سلامت نماید. بدین منظور و در راستای تقویت نظام ارجاع، بیماران صرفاً از طریق ارجاع پزشکان خانواده مراکز جامع خدمات سلامت پذیرش شده و به پزشکان خانواده بازخورد داده می شود. همچنین در راستای تقویت طبابت مبتنی بر شواهد، مبنای طبابت در این مرکز گایدلاین ها و دستورالعمل های کشوری بیماریها است. علاوه بر این بیماران و همراهان در مرکز پزشکی جامعه نگر رازی، از مشورت و آموزش های خودمراقبتی کارآموزان و کارورزان با همکاری کارشناسان معاونت بهداشتی دانشگاه و دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته هایی همچون آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت و طب سالمندی برخوردار می گردند. نهایتاً این مرکز به عنوان عرصه ای برای تحقیقات مبتنی بر جامعه در قالب پایان نامه ها و طرح های دانشجویی عمل می نماید. مسئولیت هدایت فعالیت های مرکز در راستای تحقق اهداف فوق الذکر از سوی دانشکده پزشکی و معاونت بهداشتی دانشگاه به گروه پزشکی اجتماعی و خانواده واگذار شده است.
گروه پزشکی اجتماعی و خانواده همچنین در راستای تحقق رسالت خود مبنای آموزش در عرصه کارآموزی دانشجویان را منطبق با فعالیت های خانه های بهداشت و پایگاه های بهداشت، به عنوان سنگ بنای نظام سلامت، قرار داده و تمرکز آموزش در عرصه کارورزی را فعالیت های پزشکان خانواده قرار داده است. علاوه بر این، دو بخش ویژه در آموزش های گروه در چرخشهای کارآموزی و کارورزی پزشکی اجتماعی و خانواده در راستای تحقق محورهای هفت گانه توانمندیهای منتظره از پزشکان عمومی دانش آموخته در ایران برنامه ریزی و اجرا شده است. وفق سند مذکور بخش اول این فعالیتها در دوره کارآموزی، برگزاری بحث های گروهی دانشجوئی با موضوعاتی همچون نظام ارجاع و پزشک خانواده در انگلستان، خود مراقبتی و سواد سلامت، بازاریابی اجتماعی در سلامت، و عملکرد مبتنی بر شواهد برنامه ریزی شده و در دوره کارورزی بحث گروهی دانشجویی در مورد جوانب اقتصادی و کسب و کار پزشکی انجام می شود. بخش دوم این فعالیتهای آموزشی، طراحی و اجرای پروژه دانشجویی پژوهش در نظام سلامت در چرخش های کارآموزی و کارورزی است. دانشجویان در طی این فعالیت های آموزشی ضمن آشنایی با فرآیند مشارکت جامعه، مفاهیم مربوط به پژوهش در نظام سلامت را فرا میگیرند. سپس با مدلهای مختلف ارزیابی سلامت جامعه آشنا شده، اولویتهای سلامت مربوط به محل کارآموزی/کارورزی را مبتنی بر مدل ارزیابی سلامت که با وضعیت کشور سازگار شده است را به صورت مشارکتی با اعضای جامعه استخراج و در گزارش کار خود نیازهای اولویتدار را فهرست میکنند. دانشجویان همچنین در گزارش خود راه حلهایی را که با همکاری اعضای جامعه برای رفع مشکلات اولویتدار یافتهاند اعلام میکنند.
نهایتاً، گروه پزشکی اجتماعی و خانواده دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد در تلاش است با بازنگری مداوم و اصلاح مجموعه فعالیت های آموزشی گروه، از جمله در روش های تدریس دروس نظری، عملی، کارگاهی و آموزش در عرصه و شیوه ارزشیابی عملکرد دانشجویان، به تعهدات خود عمل کرده و الگویی در راستای آموزش پاسخگو و جامعه نگر دانشجویان پزشکی به سطح ملی ارائه نماید.
